phakama
Phuthi
Etymology
From Proto-Nguni *-phakáma, from Proto-Bantu *-pákama, positional form of Proto-Bantu *-páka.
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Xhosa
Etymology
From Proto-Nguni *-phakáma, from Proto-Bantu *-pákama, positional form of Proto-Bantu *-páka.
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Zulu
Etymology
From Proto-Nguni *-phakáma, from Proto-Bantu *-pákama, positional form of Proto-Bantu *-páka.
Inflection
Tone H | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Infinitive | ukuphakama | ||||||||
Positive | Negative | ||||||||
Infinitive | ukuphakama | ukungaphakami | |||||||
Imperative | |||||||||
Simple | + object concord | ||||||||
Singular | phakama | -phakame | |||||||
Plural | phakamani | -phakameni | |||||||
Stative | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngiphakeme | engiphakeme | ngiphakeme | angiphakeme | engingaphakeme | ngingaphakeme | |||
2nd singular | uphakeme | ophakeme | uphakeme | awuphakeme | ongaphakeme | ungaphakeme | |||
1st plural | siphakeme | esiphakeme | siphakeme | asiphakeme | esingaphakeme | singaphakeme | |||
2nd plural | niphakeme | eniphakeme | niphakeme | aniphakeme | eningaphakeme | ningaphakeme | |||
Class 1 | uphakeme | ophakeme | ephakeme | akaphakeme | ongaphakeme | engaphakeme | |||
Class 2 | baphakeme | abaphakeme | bephakeme | abaphakeme | abangaphakeme | bengaphakeme | |||
Class 3 | uphakeme | ophakeme | uphakeme | awuphakeme | ongaphakeme | ongaphakeme | |||
Class 4 | iphakeme | ephakeme | iphakeme | ayiphakeme | engaphakeme | ingaphakeme | |||
Class 5 | liphakeme | eliphakeme | liphakeme | aliphakeme | elingaphakeme | lingaphakeme | |||
Class 6 | aphakeme | aphakeme | ephakeme | awaphakeme | angaphakeme | engaphakeme | |||
Class 7 | siphakeme | esiphakeme | siphakeme | asiphakeme | esingaphakeme | singaphakeme | |||
Class 8 | ziphakeme | eziphakeme | ziphakeme | aziphakeme | ezingaphakeme | zingaphakeme | |||
Class 9 | iphakeme | ephakeme | iphakeme | ayiphakeme | engaphakeme | ingaphakeme | |||
Class 10 | ziphakeme | eziphakeme | ziphakeme | aziphakeme | ezingaphakeme | zingaphakeme | |||
Class 11 | luphakeme | oluphakeme | luphakeme | aluphakeme | olungaphakeme | lungaphakeme | |||
Class 14 | buphakeme | obuphakeme | buphakeme | abuphakeme | obungaphakeme | bungaphakeme | |||
Class 15 | kuphakeme | okuphakeme | kuphakeme | akuphakeme | okungaphakeme | kungaphakeme | |||
Class 17 | kuphakeme | okuphakeme | kuphakeme | akuphakeme | okungaphakeme | kungaphakeme | |||
Present | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngiyaphakama, ngiphakama | engiphakamayo, engiphakama | ngiphakama | angiphakami | engingaphakami | ngingaphakami | |||
2nd singular | uyaphakama, uphakama | ophakamayo, ophakama | uphakama | awuphakami | ongaphakami | ungaphakami | |||
1st plural | siyaphakama, siphakama | esiphakamayo, esiphakama | siphakama | asiphakami | esingaphakami | singaphakami | |||
2nd plural | niyaphakama, niphakama | eniphakamayo, eniphakama | niphakama | aniphakami | eningaphakami | ningaphakami | |||
Class 1 | uyaphakama, uphakama | ophakamayo, ophakama | ephakama | akaphakami | ongaphakami | engaphakami | |||
Class 2 | bayaphakama, baphakama | abaphakamayo, abaphakama | bephakama | abaphakami | abangaphakami | bengaphakami | |||
Class 3 | uyaphakama, uphakama | ophakamayo, ophakama | uphakama | awuphakami | ongaphakami | ungaphakami | |||
Class 4 | iyaphakama, iphakama | ephakamayo, ephakama | iphakama | ayiphakami | engaphakami | ingaphakami | |||
Class 5 | liyaphakama, liphakama | eliphakamayo, eliphakama | liphakama | aliphakami | elingaphakami | lingaphakami | |||
Class 6 | ayaphakama, aphakama | aphakamayo, aphakama | ephakama | awaphakami | angaphakami | engaphakami | |||
Class 7 | siyaphakama, siphakama | esiphakamayo, esiphakama | siphakama | asiphakami | esingaphakami | singaphakami | |||
Class 8 | ziyaphakama, ziphakama | eziphakamayo, eziphakama | ziphakama | aziphakami | ezingaphakami | zingaphakami | |||
Class 9 | iyaphakama, iphakama | ephakamayo, ephakama | iphakama | ayiphakami | engaphakami | ingaphakami | |||
Class 10 | ziyaphakama, ziphakama | eziphakamayo, eziphakama | ziphakama | aziphakami | ezingaphakami | zingaphakami | |||
Class 11 | luyaphakama, luphakama | oluphakamayo, oluphakama | luphakama | aluphakami | olungaphakami | lungaphakami | |||
Class 14 | buyaphakama, buphakama | obuphakamayo, obuphakama | buphakama | abuphakami | obungaphakami | bungaphakami | |||
Class 15 | kuyaphakama, kuphakama | okuphakamayo, okuphakama | kuphakama | akuphakami | okungaphakami | kungaphakami | |||
Class 17 | kuyaphakama, kuphakama | okuphakamayo, okuphakama | kuphakama | akuphakami | okungaphakami | kungaphakami | |||
Recent past | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngiphakamile, ngiphakamē | engiphakamile, engiphakamē | ngiphakamile, ngiphakamē | angiphakamanga | engingaphakamanga | ngingaphakamanga | |||
2nd singular | uphakamile, uphakamē | ophakamile, ophakamē | uphakamile, uphakamē | awuphakamanga | ongaphakamanga | ungaphakamanga | |||
1st plural | siphakamile, siphakamē | esiphakamile, esiphakamē | siphakamile, siphakamē | asiphakamanga | esingaphakamanga | singaphakamanga | |||
2nd plural | niphakamile, niphakamē | eniphakamile, eniphakamē | niphakamile, niphakamē | aniphakamanga | eningaphakamanga | ningaphakamanga | |||
Class 1 | uphakamile, uphakamē | ophakamile, ophakamē | ephakamile, ephakamē | akaphakamanga | ongaphakamanga | engaphakamanga | |||
Class 2 | baphakamile, baphakamē | abaphakamile, abaphakamē | bephakamile, bephakamē | abaphakamanga | abangaphakamanga | bengaphakamanga | |||
Class 3 | uphakamile, uphakamē | ophakamile, ophakamē | uphakamile, uphakamē | awuphakamanga | ongaphakamanga | ungaphakamanga | |||
Class 4 | iphakamile, iphakamē | ephakamile, ephakamē | iphakamile, iphakamē | ayiphakamanga | engaphakamanga | ingaphakamanga | |||
Class 5 | liphakamile, liphakamē | eliphakamile, eliphakamē | liphakamile, liphakamē | aliphakamanga | elingaphakamanga | lingaphakamanga | |||
Class 6 | aphakamile, aphakamē | aphakamile, aphakamē | ephakamile, ephakamē | awaphakamanga | angaphakamanga | engaphakamanga | |||
Class 7 | siphakamile, siphakamē | esiphakamile, esiphakamē | siphakamile, siphakamē | asiphakamanga | esingaphakamanga | singaphakamanga | |||
Class 8 | ziphakamile, ziphakamē | eziphakamile, eziphakamē | ziphakamile, ziphakamē | aziphakamanga | ezingaphakamanga | zingaphakamanga | |||
Class 9 | iphakamile, iphakamē | ephakamile, ephakamē | iphakamile, iphakamē | ayiphakamanga | engaphakamanga | ingaphakamanga | |||
Class 10 | ziphakamile, ziphakamē | eziphakamile, eziphakamē | ziphakamile, ziphakamē | aziphakamanga | ezingaphakamanga | zingaphakamanga | |||
Class 11 | luphakamile, luphakamē | oluphakamile, oluphakamē | luphakamile, luphakamē | aluphakamanga | olungaphakamanga | lungaphakamanga | |||
Class 14 | buphakamile, buphakamē | obuphakamile, obuphakamē | buphakamile, buphakamē | abuphakamanga | obungaphakamanga | bungaphakamanga | |||
Class 15 | kuphakamile, kuphakamē | okuphakamile, okuphakamē | kuphakamile, kuphakamē | akuphakamanga | okungaphakamanga | kungaphakamanga | |||
Class 17 | kuphakamile, kuphakamē | okuphakamile, okuphakamē | kuphakamile, kuphakamē | akuphakamanga | okungaphakamanga | kungaphakamanga | |||
Remote past | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngāphakama | engāphakama | ngāphakama | angiphakamanga | engingaphakamanga | ngingaphakamanga | |||
2nd singular | wāphakama | owāphakama | wāphakama | awuphakamanga | ongaphakamanga | ungaphakamanga | |||
1st plural | sāphakama | esāphakama | sāphakama | asiphakamanga | esingaphakamanga | singaphakamanga | |||
2nd plural | nāphakama | enāphakama | nāphakama | aniphakamanga | eningaphakamanga | ningaphakamanga | |||
Class 1 | wāphakama | owāphakama | āphakama | akaphakamanga | ongaphakamanga | engaphakamanga | |||
Class 2 | bāphakama | abāphakama | bāphakama | abaphakamanga | abangaphakamanga | bengaphakamanga | |||
Class 3 | wāphakama | owāphakama | wāphakama | awuphakamanga | ongaphakamanga | ungaphakamanga | |||
Class 4 | yāphakama | eyāphakama | yāphakama | ayiphakamanga | engaphakamanga | ingaphakamanga | |||
Class 5 | lāphakama | elāphakama | lāphakama | aliphakamanga | elingaphakamanga | lingaphakamanga | |||
Class 6 | āphakama | āphakama | āphakama | awaphakamanga | angaphakamanga | engaphakamanga | |||
Class 7 | sāphakama | esāphakama | sāphakama | asiphakamanga | esingaphakamanga | singaphakamanga | |||
Class 8 | zāphakama | ezāphakama | zāphakama | aziphakamanga | ezingaphakamanga | zingaphakamanga | |||
Class 9 | yāphakama | eyāphakama | yāphakama | ayiphakamanga | engaphakamanga | ingaphakamanga | |||
Class 10 | zāphakama | ezāphakama | zāphakama | aziphakamanga | ezingaphakamanga | zingaphakamanga | |||
Class 11 | lwāphakama | olwāphakama | lwāphakama | aluphakamanga | olungaphakamanga | lungaphakamanga | |||
Class 14 | bāphakama | obāphakama | bāphakama | abuphakamanga | obungaphakamanga | bungaphakamanga | |||
Class 15 | kwāphakama | okwāphakama | kwāphakama | akuphakamanga | okungaphakamanga | kungaphakamanga | |||
Class 17 | kwāphakama | okwāphakama | kwāphakama | akuphakamanga | okungaphakamanga | kungaphakamanga | |||
Potential | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngingaphakama | — | ngingaphakama | ngingephakame | — | ngingephakame | |||
2nd singular | ungaphakama | — | ungaphakama | ungephakame | — | ungephakame | |||
1st plural | singaphakama | — | singaphakama | singephakame | — | singephakame | |||
2nd plural | ningaphakama | — | ningaphakama | ningephakame | — | ningephakame | |||
Class 1 | angaphakama | — | engaphakama | angephakame | — | engephakame | |||
Class 2 | bangaphakama | — | bengaphakama | bangephakame | — | bengephakame | |||
Class 3 | ungaphakama | — | ungaphakama | ungephakame | — | ungephakame | |||
Class 4 | ingaphakama | — | ingaphakama | ingephakame | — | ingephakame | |||
Class 5 | lingaphakama | — | lingaphakama | lingephakame | — | lingephakame | |||
Class 6 | angaphakama | — | engaphakama | angephakame | — | engephakame | |||
Class 7 | singaphakama | — | singaphakama | singephakame | — | singephakame | |||
Class 8 | zingaphakama | — | zingaphakama | zingephakame | — | zingephakame | |||
Class 9 | ingaphakama | — | ingaphakama | ingephakame | — | ingephakame | |||
Class 10 | zingaphakama | — | zingaphakama | zingephakame | — | zingephakame | |||
Class 11 | lungaphakama | — | lungaphakama | lungephakame | — | lungephakame | |||
Class 14 | bungaphakama | — | bungaphakama | bungephakame | — | bungephakame | |||
Class 15 | kungaphakama | — | kungaphakama | kungephakame | — | kungephakame | |||
Class 17 | kungaphakama | — | kungaphakama | kungephakame | — | kungephakame | |||
Immediate future | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngizophakama | engizophakama | ngizophakama | angizuphakama | engingezuphakama | ngingezuphakama | |||
2nd singular | uzophakama | ozophakama | uzophakama | awuzuphakama | ongezuphakama | ungezuphakama | |||
1st plural | sizophakama | esizophakama | sizophakama | asizuphakama | esingezuphakama | singezuphakama | |||
2nd plural | nizophakama | enizophakama | nizophakama | anizuphakama | eningezuphakama | ningezuphakama | |||
Class 1 | uzophakama | ozophakama | ezophakama | akazuphakama | ongezuphakama | engezuphakama | |||
Class 2 | bazophakama | abazophakama | bezophakama | abazuphakama | abangezuphakama | bengezuphakama | |||
Class 3 | uzophakama | ozophakama | uzophakama | awuzuphakama | ongezuphakama | ungezuphakama | |||
Class 4 | izophakama | ezophakama | izophakama | ayizuphakama | engezuphakama | ingezuphakama | |||
Class 5 | lizophakama | elizophakama | lizophakama | alizuphakama | elingezuphakama | lingezuphakama | |||
Class 6 | azophakama | azophakama | ezophakama | awazuphakama | angezuphakama | engezuphakama | |||
Class 7 | sizophakama | esizophakama | sizophakama | asizuphakama | esingezuphakama | singezuphakama | |||
Class 8 | zizophakama | ezizophakama | zizophakama | azizuphakama | ezingezuphakama | zingezuphakama | |||
Class 9 | izophakama | ezophakama | izophakama | ayizuphakama | engezuphakama | ingezuphakama | |||
Class 10 | zizophakama | ezizophakama | zizophakama | azizuphakama | ezingezuphakama | zingezuphakama | |||
Class 11 | luzophakama | oluzophakama | luzophakama | aluzuphakama | olungezuphakama | lungezuphakama | |||
Class 14 | buzophakama | obuzophakama | buzophakama | abuzuphakama | obungezuphakama | bungezuphakama | |||
Class 15 | kuzophakama | okuzophakama | kuzophakama | akuzuphakama | okungezuphakama | kungezuphakama | |||
Class 17 | kuzophakama | okuzophakama | kuzophakama | akuzuphakama | okungezuphakama | kungezuphakama | |||
Remote future | |||||||||
Positive absolute | Positive relative | Positive participial | Negative absolute | Negative relative | Negative participial | ||||
1st singular | ngiyophakama | engiyophakama | ngiyophakama | angiyuphakama | engingeyuphakama | ngingeyuphakama | |||
2nd singular | uyophakama | oyophakama | uyophakama | awuyuphakama | ongeyuphakama | ungeyuphakama | |||
1st plural | siyophakama | esiyophakama | siyophakama | asiyuphakama | esingeyuphakama | singeyuphakama | |||
2nd plural | niyophakama | eniyophakama | niyophakama | aniyuphakama | eningeyuphakama | ningeyuphakama | |||
Class 1 | uyophakama | oyophakama | eyophakama | akayuphakama | ongeyuphakama | engeyuphakama | |||
Class 2 | bayophakama | abayophakama | beyophakama | abayuphakama | abangeyuphakama | bengeyuphakama | |||
Class 3 | uyophakama | oyophakama | uyophakama | awuyuphakama | ongeyuphakama | ungeyuphakama | |||
Class 4 | iyophakama | eyophakama | iyophakama | ayiyuphakama | engeyuphakama | ingeyuphakama | |||
Class 5 | liyophakama | eliyophakama | liyophakama | aliyuphakama | elingeyuphakama | lingeyuphakama | |||
Class 6 | ayophakama | ayophakama | eyophakama | awayuphakama | angeyuphakama | engeyuphakama | |||
Class 7 | siyophakama | esiyophakama | siyophakama | asiyuphakama | esingeyuphakama | singeyuphakama | |||
Class 8 | ziyophakama | eziyophakama | ziyophakama | aziyuphakama | ezingeyuphakama | zingeyuphakama | |||
Class 9 | iyophakama | eyophakama | iyophakama | ayiyuphakama | engeyuphakama | ingeyuphakama | |||
Class 10 | ziyophakama | eziyophakama | ziyophakama | aziyuphakama | ezingeyuphakama | zingeyuphakama | |||
Class 11 | luyophakama | oluyophakama | luyophakama | aluyuphakama | olungeyuphakama | lungeyuphakama | |||
Class 14 | buyophakama | obuyophakama | buyophakama | abuyuphakama | obungeyuphakama | bungeyuphakama | |||
Class 15 | kuyophakama | okuyophakama | kuyophakama | akuyuphakama | okungeyuphakama | kungeyuphakama | |||
Class 17 | kuyophakama | okuyophakama | kuyophakama | akuyuphakama | okungeyuphakama | kungeyuphakama | |||
Present subjunctive | |||||||||
Positive | Negative | ||||||||
1st singular | ngiphakame | ngingaphakami | |||||||
2nd singular | uphakame | ungaphakami | |||||||
1st plural | siphakame | singaphakami | |||||||
2nd plural | niphakame | ningaphakami | |||||||
Class 1 | aphakame | angaphakami | |||||||
Class 2 | baphakame | bangaphakami | |||||||
Class 3 | uphakame | ungaphakami | |||||||
Class 4 | iphakame | ingaphakami | |||||||
Class 5 | liphakame | lingaphakami | |||||||
Class 6 | aphakame | angaphakami | |||||||
Class 7 | siphakame | singaphakami | |||||||
Class 8 | ziphakame | zingaphakami | |||||||
Class 9 | iphakame | ingaphakami | |||||||
Class 10 | ziphakame | zingaphakami | |||||||
Class 11 | luphakame | lungaphakami | |||||||
Class 14 | buphakame | bungaphakami | |||||||
Class 15 | kuphakame | kungaphakami | |||||||
Class 17 | kuphakame | kungaphakami | |||||||
Past subjunctive | |||||||||
Positive | Negative | ||||||||
1st singular | ngaphakama | ngangaphakama, angaphakama, angangaphakama | |||||||
2nd singular | waphakama | wangaphakama, awaphakama, awangaphakama | |||||||
1st plural | saphakama | sangaphakama, asaphakama, asangaphakama | |||||||
2nd plural | naphakama | nangaphakama, anaphakama, anangaphakama | |||||||
Class 1 | waphakama | wangaphakama, akaphakama, akangaphakama | |||||||
Class 2 | baphakama | bangaphakama, abaphakama, abangaphakama | |||||||
Class 3 | waphakama | wangaphakama, awaphakama, awangaphakama | |||||||
Class 4 | yaphakama | yangaphakama, ayaphakama, ayangaphakama | |||||||
Class 5 | laphakama | langaphakama, alaphakama, alangaphakama | |||||||
Class 6 | aphakama | angaphakama, awaphakama, awangaphakama | |||||||
Class 7 | saphakama | sangaphakama, asaphakama, asangaphakama | |||||||
Class 8 | zaphakama | zangaphakama, azaphakama, azangaphakama | |||||||
Class 9 | yaphakama | yangaphakama, ayaphakama, ayangaphakama | |||||||
Class 10 | zaphakama | zangaphakama, azaphakama, azangaphakama | |||||||
Class 11 | lwaphakama | lwangaphakama, alwaphakama, alwangaphakama | |||||||
Class 14 | baphakama | bangaphakama, abaphakama, abangaphakama | |||||||
Class 15 | kwaphakama | kwangaphakama, akwaphakama, akwangaphakama | |||||||
Class 17 | kwaphakama | kwangaphakama, akwaphakama, akwangaphakama |
Derived terms
References
- C. M. Doke; B. W. Vilakazi (1972), “phakama”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “phakama (3.2.9)”
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.